Wykonywanie zawodu wolnego w Niemczech – co warto wiedzieć?

Wykonywanie wolnego zawodu w Niemczech nazywane jest freiberuﬂiche Tätigkeit. W Niemczech Freiberufler to osoba samozatrudniona, przy czym samozatrudnienie ma dwa oblicza – można wykonywać działalność gospodarczą Gewerbe lub wolny zawód. Freiberufler to w tłumaczeniu na język polski właśnie osoba wykonująca wolny zawód.

Czym jest Freiberuﬂer w Niemczech?

Definicja wolnego zawodu w Niemczech różni się jednak od definicji tej profesji w Polsce. W Niemczech bowiem wolny zawód dotyczy takich dziedzin jak szeroko pojęta sztuka, ale również prawo, medycyna, informatyka, doradztwo podatkowe i wiele innych. Przedstawiciele wolnych zawodów na podstawie kwalifikacji zawodowych lub zdolności otrzymują zlecenia i świadczą usługi na podstawie ustaleń zawartych w ustawie o podatku dochodowym (niem. Einkommensteuergesetz – EstG) oraz w ustawie o spółkach partnerskich (niem. Personengesellschaftsgesetz – PartGG).

Rodzaje wolnych zawodów w Niemczech 2022

Definicja wolnego zawodu w Niemczech zawarta w ustawie o podatku dochodowym nie była wystarczająco precyzyjna i powodowała pewne niejasności. Europejski Trybunał Sprawiedliwości wypowiedział się więc, że osoba wykonująca wolny zawód musi odznaczać się dedykowanym wykształceniem i kwalifikacjami (niekoniecznie w formie ukończonych studiów, choć często studia są niezbędne, ale przy niektórych zawodach wystarczy samokształcenie lub zdolności), a jej działalność musi mieć charakter intelektualny. Podstawowymi rodzajami wolnych zawodów w Niemczech są: zawody medyczne, prawnicze, związane ze sztuką, nauczaniem, inżynierią techniczną oraz działalnością w mediach. Ustawa o podatku dochodowym wymienia:

lekarzy,
dentystów,
weterynarzy,
prawników,
notariuszy,
inżynierów,
architektów,
chemików,
doradców podatkowych,
fizjoterapeutów,
dziennikarzy,
fotoreporterów,
tłumaczy.

Ustawa zawiera również punkt „i inne podobne zawody”. Z biegiem lat do osób wykonujących wolny zawód w Niemczech zaczęło więc zaliczać się również:

informatyków,
nauczycieli akademickich,
lektorów,
reżyserów,
pisarzy,
masażystów,
logopedów,
fizjoterapeutów.
psychologów (dyplomowanych),
muzyków,
malarzy,
dyrygentów,
tancerzy,
aktorów,
wizażystów.

Jakie kryteria muszą być spełnione dla wolnego zawodu w Niemczech?

Przy tym wszystkim należy pamiętać, że nie da się bez odpowiednich wymagań po prostu zacząć wykonywać działalność jako Freiberufler. Kluczowe przy tym są kwalifikacje, np. nie można pracować jako lekarz czy dentysta bez studiów. W zawodach medycznych czy prawniczych kwalifikacje są oczywiste, ale zasadniczo im lepsze kwalifikacje, tym większe prawdopodobieństwo, że dana osoba będzie mogła prowadzić działalność jako wolny zawód, nie zawsze bowiem decydują studia czy inne wykształcenie. Dotyczy to głównie osób zajmujących się sztuką, np. malarstwem, pisarstwem – w takim wypadku definicja nie przewiduje ograniczeń dotyczących specjalnych kwalifikacji czy specjalnej ścieżki edukacyjnej, ponieważ działalność opiera się na zdolnościach lub predyspozycjach. Poza tym Freiberufler wykonuje działalność osobiście i na własną odpowiedzialność, w celu nie tylko uzyskania dochodu (jak przy działalności gospodarczej Gewerbe), ale także w celu „wyższym”, np. dla sztuki czy dobra klientów.

Wolny zawód a Gewerbe

Czasami przyporządkowanie do wolnego zawodu nie jest takie proste i budzi wątpliwości, np. w przypadku inżynierów czy nowoczesnych zawodów IT. W takim przypadku wątpliwości rozstrzyga zawsze niemiecki urząd skarbowy. Decydującym kryterium klasyfikacji jest to, czy wykonywana praca ma cechy intelektualno-twórcze. Dla przedsiębiorców różnica między wolnym zawodem a Gewerbą jest wielka – między innymi w tym, że Freiberufler nie muszą płacić podatku od działalności gospodarczej (niem. Gewerbesteuer), a także nie muszą wpisywać się do niemieckiego rejestru handlowego oraz nie mają obowiązku należeć do izb rzemieślniczych i handlowych.