Sprawdź, kiedy wstrzymują Kindergeld — ostrzegamy!

Kindergeld należy do jednych z najbardziej rozpoznawalnych świadczeń rodzinnych w Niemczech. Jednak od momentu wprowadzenia polskiego odpowiednika, czyli 500+, pojawiło się wiele niejasności jeżeli chodzi o wypłaty kindergeld, które teraz muszą być dla wielu Polaków skoordynowane w 500+. Ta koordynacja jest ściśle regulowana, jednakże niestety zasady te się zmieniają. Prawo do kindergeld ma wielu Polaków, a więc wszystkie te działania wpływają bezpośrednio na ich prawa do otrzymywania świadczeń rodzinnych.

Niemiecki urząd wstrzymuje wypłaty świadczenia kindergeld zawsze wtedy, gdy nie są spełnione wszystkie wymagania do otrzymywania go. Powodem może być zmiana statusu prawnego koordynacji świadczeń, zmiana statusu prywatnego osoby pobierającej kindergeld bądź dziecka, na które jest przeznaczone świadczenie rodzinne, a także wiele innych decyzji. Należy być więc świadomym, jak można uniknąć wstrzymania świadczenia i jak podtrzymać pozytywny status w przyznaniu świadczenia przez niemiecki urząd kasy rodzinnej.

Wypłata zasiłku rodzinnego w Niemczech — kiedy jest wstrzymana?

Organem zajmującym się wypłacaniem i opracowywaniem zasiłku rodzinnego kindergeld jest Familienkasse, czyli kasa świadczeń rodzinnych. Podejmuje ona decyzję o przyznaniu świadczenia, a także o jego ewentualnym wstrzymaniu lub w skrajnych przypadkach o konieczności zwrotu świadczenia.

Przyznanie zasiłku rodzinnego kindergeld przez niemiecki urząd nie ma stałego charakteru. Należy meldować do kasy rodzinnej każdą zmianę w statusie podatnika, od zmiany adresu, poprzez zmianę statusu edukacji dziecka, aż po podjęcie jakiejkolwiek pracy przez dziecko bądź zmianę pracy w Niemczech osoby uprawnionej do kindergeldu. Czasami sprawa jest skomplikowana, jednak najczęściej zasiłek rodzinny jest wstrzymywany z kilku powodów, z którymi można zapoznać się poniżej.

Warto wiedzieć, że kasa rodzinna może dokonać wypłaty kindergeld 6 miesięcy wstecz. Na odpowiedzi dotyczące zapytań kasy rodzinnej o prawo do kindergeld mamy 4 tygodnie. Jeżeli po 4 tygodniach nie dostarczymy odpowiedzi, a kindergeld zostanie wypłacone, nie oznacza to, że prawo do kindergeld nadal istnieje i nie musimy meldować zmian. Przyznanie kindergeld następuje pod ścisłymi warunkami, a wnioskodawca zobowiązany jest do podawania wszystkich informacji o zmianach, które możemy meldować poprzez specjalną ankietę aktualizacyjną. Jeżeli więc kindergeld zostanie wypłacony, a sytuacja wnioskodawcy zmieniła się i nie ma on już prawa do zasiłku, nawet jeżeli zostanie wypłacony, kindergeld będzie musiał być zwrócony w pełnej wysokości, bez minimalnej daty wstecz, a w skrajnych przypadkach sprawa może trafić do sądu bądź zostaną naliczone odsetki.

Nie warto więc zwlekać z załatwieniem spraw dotyczących zasiłku kindergeld, można być bowiem pewnym, że prędzej czy później kasa rodzinna zwróci się do rodziny o wyjaśnienie sytuacji rodzinnej.

Brak statusu podatnika

Kindergeld to świadczenie rodzinne przyznawane osobom, które w Niemczech odprowadzają podatki. Jako podatnik w Niemczech mamy pewne obowiązki, takie jak odprowadzanie podatków i płacenie składek na ubezpieczenia społeczne, jednakże z obowiązkami podatkowymi wiążą się także przywileje. Jednym z takich przywilejów jest prawo do otrzymywania zasiłku kindergeld, ale również możliwość uwzględniania kwot wolnych od podatku czy też możliwość rozliczania się wspólnie z partnerem/małżonkiem.

Aby wiedzieć, jak regularnie utrzymywać wypłatę świadczenia, należy prawidłowo rozumieć pojęcia ograniczony i nieograniczony obowiązek podatkowy. Nieograniczony obowiązek podatkowy jest wtedy, kiedy podatnik spędza na terenie Niemiec więcej niż połowę roku (183 dni). Jeżeli jednak jesteśmy zatrudnieni przez niemieckiego pracodawcę, który ma siedzibę na terenie Niemiec i to w Niemczech odprowadza za nas podatki oraz składki na ubezpieczenie, również przysługuje nam zasiłek rodzinny kindergeld, pod warunkiem posiadania adresu zameldowania w Niemczech, nawet jeżeli pracujemy w Niemczech krócej niż pół roku, a więc niezależnie od tego, jaki był czas trwania zatrudnienia.

Jeżeli jednak nie mamy adresu zameldowania na terenie Niemiec i pracujemy tam krócej niż 183 dni, nasz obowiązek podatkowy jest ograniczony, a tym samym kasa rodzinna nie przyzna prawa do kindergeld.

Również jeżeli prowadzimy firmę w Niemczech, jesteśmy uprawnieni do pobierania zasiłku rodzinnego, jednakże musimy uważać na brak statusu podatnika. Jeżeli nie mamy adresu zamieszkania w Niemczech, musimy w każdym miesiącu mieć przynajmniej jedną fakturę, aby utrzymać prawo do zasiłku kindergeld.

Brak aktualnych informacji

Niemieckie kindergeld przyznawane jest na podstawie aktualnie dostarczonych dokumentów w trakcie składania wniosku, z których wynika prawo do kindergeld. Jednakże prawo to nie jest dane na określony czas. Z każdą zmianą dotyczącą rodziny należy uaktualniać informacje do kasy rodzinnej. Nie mamy, tak jak w przypadku polskiego zasiłku rodzinnego, okresów przyznania zasiłku rodzinnego, a zamiast tego to na nas spoczywa obowiązek powiadamiania niemieckiej kasy rodzinnej o wszelkich zmianach.

Osoba, która otrzymuje świadczenia rodzinne w Niemczech, powinna meldować każdą zmianę, taką jak zmianę stanu cywilnego swojego bądź dziecka, a także zmianę miejsca zamieszkania, szczególnie jeżeli chodzi o Polaków otrzymujących kindergeld, a także stratę pracy.

Jednym z najczęstszych powodów wstrzymania wypłaty świadczenia jest brak aktualnych informacji dotyczących zatrudnienia bądź edukacji dziecka pełnoletniego.

Kindergeld należy do świadczeń, które są wypłacane także po skończeniu 18 roku życia aż do ukończenia 25 roku życia pod pewnymi warunkami. Warunki te są ściśle określone i muszą być często aktualizowane i sprawdzane przez niemiecki urząd. Kindergeld przysługuje dzieciom do 25 roku życia, jeżeli się uczą i nie pracują więcej niż 20h tygodniowo. To, ile zarabia dziecko, nie jest istotne. Odnosi się to także do sytuacji, kiedy dziecko mieszka i pracuje w Polsce.

Komu przysługuje kindergeld po uzyskaniu przez dziecka pełnoletności? Jeżeli dziecko planuje kontynuować naukę, kindergeld przysługuje także na okres pomiędzy ukończeniem edukacji szkolnej a rozpoczęciem kształcenia wyższego, na maksymalnie 4 miesiące okresu przejściowego.

Z kolei w trakcie edukacji wyższej dziecko powinno regularnie dostarczać zaświadczenie szkolne potwierdzenia nauki na uczelni wyższej bądź w szkole policealnej. Inaczej bardzo prawdopodobne jest, że zasiłek rodzinny zostanie wstrzymany.

Niewypełnienie ankiety aktualizacyjnej

Z brakiem aktualnych informacji dotyczących dzieci oraz osoby pobierającej zasiłek rodzinny kindergeld wiąże się niewypełnienie ankiety aktualizacyjnej (niem. Prüfung des Anspruchs auf Kindergeld). Ankieta ta wysyłana jest pocztą tradycyjną i od momentu otrzymania jej rodzic ma 4 tygodnie na odesłanie jej do kasy rodzinnej, przy czym liczy się data otrzymania ankiety z powrotem, a nie data wysyłki. Po 4 tygodniach kasa rodzinna ma prawo do wstrzymania wypłaty kindergeld, jeżeli odpowiedź nie została dostarczona.

Jeżeli zgubisz bądź zniszczy specjalną ankietę aktualizacyjną, z łatwością można znaleźć ją w Internecie, także w języku polskim pod nazwą “Ankieta do sprawdzania prawa do zasiłku na dzieci”. Do tej ankiety konieczne będą załączniki – zaświadczenie od pracodawcy, jeżeli jesteśmy zatrudnieni, a także załącznik dziecko oraz załącznik zagranica. W załączniku dziecko jesteśmy zobowiązani do podania aktualnych danych i według tych danych do dostarczenia dokumentów, takich jak zaświadczenie o nauce na uniwersytecie czy odbywaniu praktyk.

Jeżeli ankieta nie zostanie wysłana w ciągu 4 tygodni, a kindergeld zostanie wypłacone, jeżeli nie powstaje prawo do kindergeld (czyli gdy np. dziecko zaczyna pracę na pełen etat), zasiłek rodzinny kindergeld będzie musiał być zwrócony.

Podjęcie pracy przez małżonka w Polsce

Koordynacja świadczeń w UE jest oparta na zasadach równości, które mówią, iż Polak pracujący w Niemczech nie może otrzymywać mniejszych świadczeń od niemieckiego rodaka, który też odprowadza składki w Niemczech. W związku z tym Polacy pracujący w Niemczech mogą oczekiwać co najmniej tyle samo, ile wynosi kindergeld.

Zasady koordynacji 500+ zmieniły się w czerwcu 2022 roku. Przedtem wypłaty świadczeń następowały w taki sposób, że krajem pierwszeństwa w wypłacie świadczenia rodzinnego jest kraj, w którym rodzic jest zatrudniony. Kraj pierwszeństwa to kraj, w którym w pierwszej kolejności musimy złożyć wniosek o zasiłek rodzinny. Jeżeli oboje rodziców było zatrudnionych, pierwszeństwem w wypłacie świadczenia jest kraj, w którym dziecko ma miejsce zamieszkania.

Jeżeli więc oboje rodziców było zatrudnionych, a dziecko mieszkało z jednym z rodziców w Polsce, najpierw należało złożyć wniosek o 500+, a potem o dopłatę około 100 euro, aby dorównać do kindergeld. Jeżeli rodzic mieszkający w Polsce nie był zatrudniony, wniosek należało złożyć tylko o kindergeld w pełnej wysokości.

Od 1 czerwca 2022 zmieniły się zasady o przyznanie zasiłku rodzinnego w Polsce. Od tamtego momentu polskie urzędy nie sprawdzają już pierwszeństwa w wypłacie świadczenia rodzinnego. W wyniku tego zmienia się sytuacja dotycząca rodzin, w których rodzic mieszkający z dzieckiem w Polsce nie pracuje.

W tym bowiem wypadku Niemcy są krajem, który ma pierwszeństwo w wypłacie zasiłku rodzinnego i wypłaty kindergeld nastąpią w pełnej wysokości. W tej sytuacji Polska również wypłaci świadczenia rodzinne, jako że dzieci mieszkają w Polsce, a kraj pierwszeństwa nie jest sprawdzany. W ten sposób na jedno dziecko przypadnie zarówno 500+, jak i kindergeld w pełnej wysokości.

Natomiast jeżeli oboje rodziców, zarówno rodzic mieszkający z dzieckiem w Polsce, jak i rodzic pracujący w Niemczech, jest zatrudnionych, krajem pierwszeństwa jest Polska, która i tak dokonuje wypłaty świadczenia. Drugim krajem co do kolejności wypłaty świadczeń są Niemcy, które weryfikują, że Polska jest krajem pierwszeństwa i w związku z tym wypłacają dopłatę w wysokości ok. 100 euro.

Podsumowując, jeżeli rodzic mieszkający w Polsce nie jest zatrudniony, na dziecko przypada w pełnej wysokości 500+, jak i kindergeld. Jeżeli małżonek w Polsce podejmuje działalność zarobkową, na dzieci przysługuje 500+ oraz dopłata kindergeld w wysokości ok. 100 euro.

Na przykład aby zilustrować sytuację wyobraźmy sobie, że ojciec pracuje w Niemczech i występuje jako wnioskodawca o kindergeld w Niemczech, a matka nie pracuje, ponieważ opiekuje się z dziećmi, które mieszkają z nią w Polsce. Wtedy pierwszeństwo mają Niemcy i podejmują decyzję o przyznanie zasiłku rodzinnego w pełnej kwocie. Natomiast w Polscę przyznanie zasiłku jest automatyczne, ponieważ nie jest sprawdzany kraj pierwszeństwa. W ten sposób na rodzinę przypadają pełne obydwa świadczenia rodzinne.

Jednakże kiedy dzieci dorastają, matka podejmuje działalność zarobkową. Wtedy krajem pierwszeństwa staje się Polska. Wypłaca ona 500+, a Niemcy po złożeniu wniosku jako drugi kraj mają obowiązek wypłaty różnicy między kindergeld a 500+, która wynosi około 100 euro.

Brak kontynuacji nauki przez dziecko z jednoczesnym brakiem zatrudnienia

Jeżeli dzieci nie decydują się na kontynuowanie nauki, kasa rodzinna ma prawo wstrzymać wypłatę świadczenia. Jeżeli dzieci podejmą pracę, rodzic nie będzie miał prawa do kindergeld. Jednakże jeżeli dzieci zgłoszą się w urzędzie pracy jako osoby bezrobotne bądź poszukujące pracy, do 21 roku życia dzieci rodzice dalej będą mieli prawo ubiegać się o kindergeld.

Świadczenie Kindergeld a różne sytuacje życiowe

Kindergeld w Niemczech jest istotnym wsparciem finansowym dla rodzin, ale różne sytuacje życiowe mogą wpływać na to, kto ma prawo do kindergeldu. Przyjrzyjmy się niektórym z tych sytuacji, takim jak zmiana pracy, utrata pracy, czy też podjęcie pracy przez dziecko, i jakie mogą mieć one konsekwencje dla przyznania tego świadczenia rodzinnego.

Wypłata świadczenia Kindergeld a przerwa w pracy bądź zmiana pracy

Po utracie pracy w Niemczech nadal możesz ubiegać się o kindergeld, o ile spełniasz inne wymagania. Ważne jest, aby szybko zgłosić zmianę swojej sytuacji i złożyć stosowną dokumentację.

Nadal będziesz miał prawo do kindergeld, o ile spełniasz wymaganie dotyczące zameldowania w Niemczech. Jeśli byłeś oficjalnie zameldowany w Niemczech i masz nadal legalny status w kraju, to nadal masz prawo do Kindergeld, bowiem status pracy nie jest jedynym bezpośrednim warunkiem do prawa do świadczenia.

Prawo to jest bowiem przypisane do dzieci. Po utracie pracy jednak koniecznie należy skonsultować się z kasą rodzinną i zadbać o dostarczenie wszystkich aktualnych dokumentów potwierdzających twoją sytuację. Mogą to być dokumenty takie jak informacja o rejestracji bezrobotnych (Arbeitslosmeldung) lub inne dokumenty potwierdzające twoją nową sytuację zawodową.

Należy więc jak najszybciej po utracie pracy w Niemczech zgłosić się do urzędu pracy w Niemczech jako osoba bezrobotna. Niemiecki urząd wyda wtedy odpowiednio zaświadczenie, a ty nie stracisz prawa do kindergeld.

Przyznanie Kindergeld, a praca na pół etatu dzieci

Każde dziecko, na które otrzymuje się kindergeld, ma prawo do zatrudnienia do maksymalnie 20 h tygodniowo, czyli na pół etatu. Dochody dzieci nie mają znaczenia. Dotyczy to w równym stopniu dzieci, które mieszkają w Polsce. Wypłatę kindergeld otrzymasz także wtedy, kiedy podjęta przez dzieci praca jest w ramach pracy Minijob.

Czy możemy pobierać Kindergeld będąc na chorobowym?

Tak, w Niemczech jest możliwe pobieranie świadczenia kindergeld w trakcie okresu chorobowego kiedy pobieramy zasiłek chorobowy. Zasiłek przysługujący osobom będącym niezdolnymi do pracy z powodu choroby na terenie Niemiec przez dłuższy czas nazywany jest Krankengeld. Przysługuje osobom, które opłacały niemieckie państwowe ubezpieczenie zdrowotne. Państwowe ubezpieczenie zdrowotne (gesetzliche Krankenversicherung) posiada większość osób zatrudnionych, a osoby samozatrudnione mogą wybrać je jako wariant ubezpieczenia dobrowolnego.

Zwolnienie z pracy a zasiłek na dziecko

Jako Polak mieszkający i pracujący w Niemczech, zwolnienie z pracy nie pozbawia cię prawa do zasiłku kindergeld, ponieważ jest on powiązany niebezpośrednio z twoją pracą, a z dzieckiem. Jeżeli jednak nie masz miejsca zamieszkania w Niemczech, a w innym kraju, np. w Polsce, utrata pracy wpływa bezpośrednio na kindergeld, jako że twoje prawo do otrzymywania świadczenia znika, ponieważ nie opłacasz składek na niemieckie ubezpieczenie społeczne, a także nie masz miejsca zamieszkania w Niemczech.

Czy wciąż możemy otrzymywać zasiłek rodzinny po utracie pracy?

To, czy mamy prawo do świadczenia kindergeld jako Polacy jest więc zależne głównie od tego, czy mamy miejsce zamieszkania na terenie Niemiec. Jeżeli twoja sytuacja zawodowa i mieszkalna w Niemczech jest skomplikowana, należy skonsultować się z radcą prawnym.